“จากต้นไม้ที่เคยเจริญเติบโตเขียวขจี มีผลสุกเต็มต้นเมื่อเวลาผ่านไป
ใบไม้และผลสุกย่อมร่วงหล่นลงสู่พื้นดินสิ่งมีชีวิตเล็กใหญ่ช่วยกันย่อยสลายสิ่งเหล่านั้นให้กลับกลายเป็นธาตุอาหารในดินเพื่อหล่อเลี้ยงต้นไม้ให้เติบโตต่อไป
เกิดเป็นวงจรชีวิตที่หมุนเวียนไม่รู้จบ”
หนึ่งในบทเรียนสำคัญของการเป็นมนุษย์ คือ การตระหนักว่า เราคือ ส่วนหนึ่งของธรรมชาติและโลกใบนี้ และ ทุกสิ่งนั้นเป็นวัฎจักร หมุนเวียน ต่อกันไป ไม่ว่าจะเป็น คน พืช สัตว์ และในโรงเรียนเพลินพัฒนา บทเรียนนี้ถูกนำมาขยายผลต่อยอดในภาคสนามของเด็ก ๆ ชั้น 1 สู่ประสบการณ์จริง จากพื้นที่การเรียนรู้สายธรรมชาติ เพื่อศึกษาความสัมพันธ์
ของสิ่งมีชีวิต และเข้าใจว่าทุกชีวิตมีบทบาทและคุณค่าในระบบนิเวศของโลกใบนี้
🌳 วันที่ 1 : เรียนรู้ระบบนิเวศใกล้ตัว ณ บ้านสวนอาจารย์พีท เขตสวนหลวง กรุงเทพฯ
ก่อนออกเดินทาง เด็ก ๆ เต็มไปด้วยคำถามและความสงสัยว่า พื้นที่เล็ก ๆ ท่ามกลางตึกสูง
จะมีธรรมชาติจริงได้จริงหรือ ❓
จนกระทั่งมาถึงบ้านสวนอาจารย์พีท ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้เกษตรในเมือง อาจารย์พีทได้เล่าที่มาของสวนจากการฟื้นฟูพื้นที่รกร้างที่ได้รับผลกระทบจากสารเคมี ให้กลับมาเป็นแหล่งเกษตรกรรมที่อุดมสมบูรณ์ โดยยึดหลักทฤษฎีบันได 9 ขั้นสู่ความพอเพียง
ตามศาสตร์พระราชาของในหลวงรัชกาลที่ 9 เด็ก ๆ ได้เดินสำรวจสวน เรียนรู้ความหลากหลายของพืช และสังเกตใบไม้ที่ทับถมจนกลายเป็นปุ๋ย ทำให้เข้าใจว่าทรัพยากรธรรมชาติ
ทุกอย่างล้วนมีคุณค่า
อาจารย์พีทพาเด็ก ๆ ทดลองนำใบไม้ที่ร่วงหล่นมาขึ้นรูปด้วยความร้อนจนกลายเป็นจานใบไม้ ซึ่งช่วยให้เด็ก ๆ คำนึงถึงการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างรู้คุณค่า
เด็ก ๆ สะท้อนการเรียนรู้ครั้งนี้ว่า…
“จานนี้สามารถย่อยสลายในธรรมชาติได้ ดีกว่าจานพลาสติกอีก” และยังมีเสียงยืนยันจากคุณแม่พร้อมภาพประกอบเรื่องเล่าน่ารักขำขันว่า หลังจากจบภาคสนาม ลูกของตนนำจานทำจากใบไม้นี้กลับมาใช้ที่บ้านจริง และยังใช้มือในการรับประทานกับจานนี้เพื่อเข้าถึงธรรมชาติและความเรียบง่ายอย่างแท้จริงด้วย
🫧 จัดการพื้นที่สีเขียวอย่างมีประสิทธิภาพ
นอกจากการเรียนรู้เรื่องการหมุนเวียนทรัพยากรแล้ว เด็ก ๆ ยังได้เรียนรู้การจัดการพื้นที่
สีเขียวอย่างสร้างสรรค์ ฉบับนักรีไซเคิล
อาจารย์พีทได้นำจักรยานที่ไม่ใช้แล้ว มาดัดแปลงเป็นเครื่องปั่นน้ำเพื่อสูบน้ำจากคลองมารดน้ำผัก รวมถึงขวดพลาสติกที่แขวนตามต้นไม้ อาจารย์พีทอธิบายว่านี่คือระบบน้ำหยดจากขวดพลาสติกใช้แล้วมาเจาะรูที่ฝาขวดเพื่อรดน้ำต้นไม้ เป็นตัวอย่างการใช้ทรัพยากร
อย่างคุ้มค่าแบบ Circular Economy
และเด็ก ๆ ยังได้มีโอกาสลองประดิษฐ์ขวดพลาสติกนี้เองด้วย
ท้ายที่สุด เด็ก ๆ ได้เรียนรู้เกี่ยวกับพระเอกของธรรมชาติ คือ “จุลินทรีย์” ผู้ช่วยสลายและทำให้วงจรของธรรมชาติหมุนเวียนอย่างสมบูรณ์ ตั้งแต่การเข้าใจวงจรชีวิตของจุลิทรีย์
รวมถึงการเพาะเลี้ยงจุลินทรีย์ ประสบการณ์ภาคสนามวันที่ 1 ณ บ้านสวนอาจารย์พีทเหล่านี้ช่วยให้เด็กเพลินเห็นคุณค่าของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ที่มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ แม้แต่สิ่งที่เล็กที่สุด ก็อาจสำคัญมากที่สุด และได้เห็นว่าเด็ก ๆ ของเราเริ่มมองเห็นคุณค่าของสิ่งของรอบตัวด้วยสายตาที่เปลี่ยนไป
🪱 วันที่ 2 : ไส้เดือน สัตว์เศรษฐกิจสร้างสรรค์
ณ ฟาร์มลุงเครา อ.ไทรน้อย จ.นนทบุรี
หากพระเอกของวันแรกคือ จุลินทรีย์ พระเอกของภาคสนามวันที่ 2 ก็คือ “ไส้เดือน”
ในฐานะผู้ช่วยสำคัญในการฟื้นฟูดิน ที่ฟาร์มลุงเครา เด็ก ๆ ได้เห็นต้นฝรั่งที่ออกผลเต็มต้น
ซึ่งเป็นหลักฐานชั้นดีของความอุดมสมบูรณ์ เป็นผลลัพธ์ที่มาจากปุ๋ยมูลไส้เดือน นอกจากความรู้ที่ได้รับแล้ว เด็ก ๆ ยังได้เก็บผลฝรั่งกลับไปฝากคุณพ่อคุณแม่ที่บ้านอีกด้วย
เด็ก ๆ เรียนรู้ว่าน้ำหมักมูลไส้เดือนอุดมด้วยธาตุอาหารและจุลินทรีย์ครบถ้วน สามารถนำไปเลี้ยงไข่ผำ พืชเศรษฐกิจได้ พวกเขาจึงนำความรู้จากวันแรกมาต่อยอดอย่างสร้างสรรค์
ก่อนจะลงมือทำอาหารกลางวันด้วยตัวเอง เริ่มจากไข่เจียวไข่ผำและต้มจืดตำลึงหวาน เด็ก ๆ ทั้งตื่นเต้นและชื่นชมไปพร้อม ๆ กัน และปิดท้ายภาคสนามด้วยการเรียนรู้การผสมดิน
รวมถึงการดูแลไส้เดือน ซึ่งความรู้เหล่านี้เด็ก ๆ สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับแปลงผักของตนเองได้

🧡 เราทุกคน คือ ส่วนหนึ่งของวัฏจักร
ตลอดภาคสนามทั้งสองวันนี้ เหล่าเด็กเพลิน ระดับชั้น 1 ได้เห็นความสำคัญของ
การหมุนเวียนธาตุอาหาร และความเชื่อมโยงของสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติ เมื่อสิ่งมีชีวิตหนึ่งสิ้นอายุ นั่นคือจุดเริ่มต้นของการหล่อเลี้ยงชีวิตอื่น ๆ ต่อไป ทุกชีวิตล้วนมีบทบาทและคุณค่า
และเราในฐานะมนุษย์ที่เป็นส่วนหนึ่งของวัฎจักรอันน่าอัศจรรย์นี้ เรารับบทสำคัญในฐานะ
ผู้ดูแลธรรมชาติ ดังนั้นการเรียนรู้ครั้งนี้ จึงได้วางรากฐานสำคัญให้เด็ก ๆ นำความรู้ไป
ต่อยอดสู่การทำโครงงานวิจัยของตนเองอย่างมีความหมายต่อไป
———————————
🙏 ขอขอบคุณเรื่องเล่าเร้าพลังใจ
จาก คุณครูหน่วยประสบการณ์การเรียนรู้มานุษกับโลก
และโครงงานวิจัยประจำภาคเรียน ระดับชั้น 1
_______________________________________________________
ติดตามบทความและภาพกิจกรรมเพิ่มเติมได้ที่เพจโรงเรียนเพลินพัฒนา 👇




