สัตว์และสิ่งแวดล้อม วัฎจักรแห่งชีวิตรอบตัวเรา จากภาคสนาม ชั้น 1
“จากต้นไม้ที่เคยเจริญเติบโตเขียวขจี มีผลสุกเต็มต้นเมื่อเวลาผ่านไป ใบไม้และผลสุกย่อมร่วงหล่นลงสู่พื้นดินสิ่งมีชีวิตเล็กใหญ่ช่วยกันย่อยสลายสิ่งเหล่านั้นให้กลับกลายเป็นธาตุอาหารในดินเพื่อหล่อเลี้ยงต้นไม้ให้เติบโตต่อไป เกิดเป็นวงจรชีวิตที่หมุนเวียนไม่รู้จบ” หนึ่งในบทเรียนสำคัญของการเป็นมนุษย์ คือ การตระหนักว่า เราคือ ส่วนหนึ่งของธรรมชาติและโลกใบนี้ และ ทุกสิ่งนั้นเป็นวัฎจักร หมุนเวียน ต่อกันไป ไม่ว่าจะเป็น คน พืช สัตว์ และในโรงเรียนเพลินพัฒนา บทเรียนนี้ถูกนำมาขยายผลต่อยอดในภาคสนามของเด็ก ๆ ชั้น 1 สู่ประสบการณ์จริง จากพื้นที่การเรียนรู้สายธรรมชาติ เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ ของสิ่งมีชีวิต และเข้าใจว่าทุกชีวิตมีบทบาทและคุณค่าในระบบนิเวศของโลกใบนี้ 🌳 วันที่ 1 : เรียนรู้ระบบนิเวศใกล้ตัว ณ บ้านสวนอาจารย์พีท เขตสวนหลวง กรุงเทพฯ ก่อนออกเดินทาง เด็ก ๆ เต็มไปด้วยคำถามและความสงสัยว่า พื้นที่เล็ก ๆ ท่ามกลางตึกสูง จะมีธรรมชาติจริงได้จริงหรือ ❓ จนกระทั่งมาถึงบ้านสวนอาจารย์พีท ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้เกษตรในเมือง อาจารย์พีทได้เล่าที่มาของสวนจากการฟื้นฟูพื้นที่รกร้างที่ได้รับผลกระทบจากสารเคมี ให้กลับมาเป็นแหล่งเกษตรกรรมที่อุดมสมบูรณ์ โดยยึดหลักทฤษฎีบันได 9 ขั้นสู่ความพอเพียง ตามศาสตร์พระราชาของในหลวงรัชกาลที่ 9 เด็ก ๆ ได้เดินสำรวจสวน เรียนรู้ความหลากหลายของพืช และสังเกตใบไม้ที่ทับถมจนกลายเป็นปุ๋ย ทำให้เข้าใจว่าทรัพยากรธรรมชาติ ทุกอย่างล้วนมีคุณค่า อาจารย์พีทพาเด็ก ๆ ทดลองนำใบไม้ที่ร่วงหล่นมาขึ้นรูปด้วยความร้อนจนกลายเป็นจานใบไม้ ซึ่งช่วยให้เด็ก ๆ คำนึงถึงการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างรู้คุณค่า เด็ก ๆ สะท้อนการเรียนรู้ครั้งนี้ว่า… “จานนี้สามารถย่อยสลายในธรรมชาติได้ ดีกว่าจานพลาสติกอีก” และยังมีเสียงยืนยันจากคุณแม่พร้อมภาพประกอบเรื่องเล่าน่ารักขำขันว่า หลังจากจบภาคสนาม ลูกของตนนำจานทำจากใบไม้นี้กลับมาใช้ที่บ้านจริง และยังใช้มือในการรับประทานกับจานนี้เพื่อเข้าถึงธรรมชาติและความเรียบง่ายอย่างแท้จริงด้วย 🫧 จัดการพื้นที่สีเขียวอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากการเรียนรู้เรื่องการหมุนเวียนทรัพยากรแล้ว เด็ก ๆ ยังได้เรียนรู้การจัดการพื้นที่ สีเขียวอย่างสร้างสรรค์ ฉบับนักรีไซเคิล อาจารย์พีทได้นำจักรยานที่ไม่ใช้แล้ว มาดัดแปลงเป็นเครื่องปั่นน้ำเพื่อสูบน้ำจากคลองมารดน้ำผัก รวมถึงขวดพลาสติกที่แขวนตามต้นไม้ อาจารย์พีทอธิบายว่านี่คือระบบน้ำหยดจากขวดพลาสติกใช้แล้วมาเจาะรูที่ฝาขวดเพื่อรดน้ำต้นไม้ เป็นตัวอย่างการใช้ทรัพยากร อย่างคุ้มค่าแบบ Circular Economy และเด็ก ๆ ยังได้มีโอกาสลองประดิษฐ์ขวดพลาสติกนี้เองด้วย ท้ายที่สุด เด็ก ๆ ได้เรียนรู้เกี่ยวกับพระเอกของธรรมชาติ คือ “จุลินทรีย์” ผู้ช่วยสลายและทำให้วงจรของธรรมชาติหมุนเวียนอย่างสมบูรณ์ ตั้งแต่การเข้าใจวงจรชีวิตของจุลิทรีย์ รวมถึงการเพาะเลี้ยงจุลินทรีย์ ประสบการณ์ภาคสนามวันที่ 1 ณ บ้านสวนอาจารย์พีทเหล่านี้ช่วยให้เด็กเพลินเห็นคุณค่าของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ที่มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ แม้แต่สิ่งที่เล็กที่สุด ก็อาจสำคัญมากที่สุด และได้เห็นว่าเด็ก ๆ ของเราเริ่มมองเห็นคุณค่าของสิ่งของรอบตัวด้วยสายตาที่เปลี่ยนไป 🪱 วันที่ 2 : ไส้เดือน สัตว์เศรษฐกิจสร้างสรรค์ ณ ฟาร์มลุงเครา อ.ไทรน้อย จ.นนทบุรี หากพระเอกของวันแรกคือ จุลินทรีย์ พระเอกของภาคสนามวันที่ 2 ก็คือ “ไส้เดือน” ในฐานะผู้ช่วยสำคัญในการฟื้นฟูดิน ที่ฟาร์มลุงเครา เด็ก ๆ ได้เห็นต้นฝรั่งที่ออกผลเต็มต้น ซึ่งเป็นหลักฐานชั้นดีของความอุดมสมบูรณ์ เป็นผลลัพธ์ที่มาจากปุ๋ยมูลไส้เดือน นอกจากความรู้ที่ได้รับแล้ว เด็ก ๆ ยังได้เก็บผลฝรั่งกลับไปฝากคุณพ่อคุณแม่ที่บ้านอีกด้วย เด็ก ๆ เรียนรู้ว่าน้ำหมักมูลไส้เดือนอุดมด้วยธาตุอาหารและจุลินทรีย์ครบถ้วน สามารถนำไปเลี้ยงไข่ผำ พืชเศรษฐกิจได้ พวกเขาจึงนำความรู้จากวันแรกมาต่อยอดอย่างสร้างสรรค์ ก่อนจะลงมือทำอาหารกลางวันด้วยตัวเอง เริ่มจากไข่เจียวไข่ผำและต้มจืดตำลึงหวาน เด็ก ๆ ทั้งตื่นเต้นและชื่นชมไปพร้อม ๆ กัน และปิดท้ายภาคสนามด้วยการเรียนรู้การผสมดิน รวมถึงการดูแลไส้เดือน ซึ่งความรู้เหล่านี้เด็ก ๆ สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับแปลงผักของตนเองได้ 🧡 เราทุกคน คือ ส่วนหนึ่งของวัฏจักร ตลอดภาคสนามทั้งสองวันนี้ เหล่าเด็กเพลิน ระดับชั้น 1 ได้เห็นความสำคัญของ การหมุนเวียนธาตุอาหาร และความเชื่อมโยงของสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติ เมื่อสิ่งมีชีวิตหนึ่งสิ้นอายุ นั่นคือจุดเริ่มต้นของการหล่อเลี้ยงชีวิตอื่น ๆ ต่อไป ทุกชีวิตล้วนมีบทบาทและคุณค่า และเราในฐานะมนุษย์ที่เป็นส่วนหนึ่งของวัฎจักรอันน่าอัศจรรย์นี้ เรารับบทสำคัญในฐานะ ผู้ดูแลธรรมชาติ ดังนั้นการเรียนรู้ครั้งนี้ จึงได้วางรากฐานสำคัญให้เด็ก ๆ นำความรู้ไป ต่อยอดสู่การทำโครงงานวิจัยของตนเองอย่างมีความหมายต่อไป ——————————— 🙏 ขอขอบคุณเรื่องเล่าเร้าพลังใจ จาก คุณครูหน่วยประสบการณ์การเรียนรู้มานุษกับโลก และโครงงานวิจัยประจำภาคเรียน ระดับชั้น 1 _______________________________________________________ ติดตามบทความและภาพกิจกรรมเพิ่มเติมได้ที่เพจโรงเรียนเพลินพัฒนา 👇 https://www.facebook.com/share/p/17pep4hAAF/















